Dit artikel verscheen eerder op DEGEOGRAAF.com.
Nog niet eerder heb ik de douane aan mijn bed gehad voor een paspoortcontrole. Vandaag wel. Om half drie ’s nachts wordt er op de deur gebonsd. Terwijl Kees-Jan en ik half wakker worden, gaat de deur open. Een vriendelijke vrouw begint een verhaal in het Wit-Russisch. Geen touw aan vast te knopen. Zeker niet om half drie ’s nachts. Ze ploft neer op de bank die vannacht als bed dient. Er wordt een laptop opengevouwen en we krijgen een papiertje in onze handen gedrukt.
Doorreisvisum
We zijn vlak bij Gomel. Een stad in het zuiden van Wit-Rusland. Vandaag reizen we per nachttrein van Kiev naar Minsk. Gomel is de eerste grote stad over de grens. Hier komt de Wit-Russische grenspolitie langs de slaapcabines om onze paspoorten te controleren. Ook vullen we een migratiekaart in. De vrouw helpt ons daarbij. We mogen achtenveertig uur in Wit-Rusland blijven, omdat we een doorreisvisum hebben. Alleen op deze manier kunnen we twee keer het land in. Vanaf Minsk vliegen we door naar Moskou, om vervolgens weer terug te keren in Minsk.
De gang naast de slaapcoupés in de nachttrein van Kiev naar Minsk.
Of we alle gegevens juist hebben ingevuld weten we niet, maar voor de douanebeambte lijkt het voldoende. De treinreis wordt vervolgd. Het is een uur of tien ’s morgens als we in Minsk aankomen. Een totaal andere stad dan Kiev. Minsk is leeg en uitgestorven. En dat terwijl er ruim 1,8 miljoen mensen schijnen te wonen. Na de Tweede Wereldoorlog werd Minsk door Stalin herbouwd, volgens de communistische bouwstijl. Veel flats en brede lanen. We voelen ons ver weg van huis. En dat terwijl Minsk dichterbij Amsterdam ligt dan bijvoorbeeld Lissabon.
Verste bestemming
Erg lang blijven we dus niet in Minsk. Dat maakt ook niet zoveel uit. In korte tijd hebben we best een goede impressie van de stad gekregen. Bovendien kijken we erg uit naar de volgende bestemming, Moskou. Toch een beetje de moederstad der Sovjet-steden. Na een vliegtocht van een uur landen we op luchthaven Domodedovo. We wanen ons in een West-Europese stad. Van alle steden die we tot nu toe bezocht hebben, is Moskou verreweg de meest toeristische. Ook niet zo vreemd natuurlijk, in cultureel opzicht heeft Moskou ongelofelijk veel te bieden. We voelen ons direct niet meer zo ver van huis als in Minsk. En dat nota bene op de verste bestemming van onze reis.
Een stadsoverzicht van Minsk.
We liggen op de kamer met een Russische student uit Oefa, een stad op meer dan duizend kilometer ten oosten van Moskou. Hij spreekt goed Engels. We vertellen over de nachttrein. ‘Ach, in India is het veel erger, daar zit je met acht man in één slaapcabine,’ zucht hij. Hij is niet echt onder de indruk. ‘Maar ja, in Europa ben je dat ook niet gewend,’ gaat hij door. ‘Ben je wel eens in Europa geweest dan?’ vragen we nieuwsgierig. ‘Ja, in Turkije.’
Lenin
In de paar dagen die we in Moskou zijn, bezoeken we vooral de iconische trekpleisters van de stad. Hoog op het lijstje staat het mausoleum van Vladimir Lenin. Hier ligt de stichter van het communisme in Rusland al ruim negentig jaar opgebaard. Afgezien van zijn hersenen is het lichaam compleet intact. Zijn hersenen zijn onderzocht. ‘Om te kijken waar zijn briljante ideeën toch vandaan kwamen.’ Dit verzin je niet.
Het Kremlin links en de Sint-Basiliuskathedraal rechts. In het midden het Rode Plein.
Het is een bizarre gedachte en minstens net zo een bizarre ervaring. De aanleiding van het communisme, in al de landen die we afgelopen maand hebben bezocht, ligt nu gewoon in eigen persoon voor ons. Op amper anderhalve meter. Wanneer we weer buiten staan, worden we direct weer overlopen door toeristen.
De eenentwintigste eeuw
We realiseren ons dat we na Moskou weer richting huis zullen gaan. Tegelijkertijd realiseren we ons waarom reizen altijd een goed idee is. Ons Europa is er heel anders uit gaan zien dan een maand geleden. We krijgen steeds een iets beter beeld van hoe onze omgeving eruit ziet. Komende dagen vliegen we via Minsk en Kiev terug naar Boedapest. Daar wacht de auto op ons en zullen we door naar huis rijden. Het kan allemaal gewoon en ik zeg het nog maar eens: een ode aan de eenentwintigste eeuw, alstublieft.