Eerder schreef ik een handleiding voor de Iraanse winkel. En gezien het overweldigende aantal reacties, resulterend in een uitnodiging als tafelheer bij RTL Late Night met Twan Huys – die helaas nét op dat moment kopje onder ging – en het uiterst vriendelijke gebaar van mijn ouders om mij mee te nemen naar Sri Lanka, kan ik niet anders dan dit daverende succes een vervolg te geven. En gezien het feit dat Sri Lanka door Lonely Planet is aangewezen als hét land om in 2019 te bezoeken is een gids voor het Sri Lankaanse verkeer geen overbodige luxe. Geloof me.
Want het Sri Lankaanse verkeer is van een andere orde. Snelwegen zijn er niet veel, maar alle wegen worden zo nu en dan als zodanig gebruikt. Inhalen doe je niet alleen wanneer er geen tegenligger aankomt, maar ook zodra de irritatie over het gebrek aan rechtervoetgebruik van degene voor je te groot wordt.
Weinig snelwegen betekent weinig afritten. Geen probleem, stoppen kan immers overal. Het Sri Lankaanse verkeer is een georganiseerde chaos. En dat is iets waar de Nederlanders, Europeanen en ieder ander die niet uit Sri Lanka komt aan moet wennen. Gelukkig zijn er manieren om je een weg te banen door dit schaakspel. Oké, daar gaan we.
Maak gebruik van de lokale bevolking
Het Sri Lankaanse verkeer is net als een vreemde taal: als je die niet spreekt begrijp je er niets van. En wat doe je als je een taal niet spreekt? Dan vraag je een tolk. Zo werkt het ook in het verkeer. De ene keer wacht een tuktuk voor het zebrapad totdat jij bent overgestoken – de standaardvervoeging laten we maar zeggen. De andere keer rijdt-ie de tenen van je voeten af – het sterke werkwoord.
Maar de lokale bevolking spreekt de taal van het verkeer. Sri Lankanen weten precies wanneer je midden op de weg kunt stoppen, wanneer de pick-up voor je te zwaar is beladen om erachter te blijven rijden, en wanneer je kunt inhalen. Alhoewel, ook onze gids – en tevens bestuurder van een Toyota-busje – heeft de snelheid van een tegenligger weleens iets te krap ingeschat. Maar ach hè, dan voel je dat je leeft.
Gebruik alle tools van je auto of tuktuk
Het volgende punt vraagt wellicht wat meer context. Een vervoermiddel is voorzien van allerlei tools waarvan het gebruik in Nederland vaak niet wordt gewaardeerd. Denk bijvoorbeeld aan de claxon of groot licht. Waar een Nederlander het geclaxonneer van een medeverkeersdeelnemer beschouwt als de grootst mogelijke verkeersbelediging, is dat in Sri Lanka totaal niet aan de orde. Als waarschuwing voor een slecht zichtbare bocht, als bevestiging van gegeven voorrang of als roep om meer ruimte bij het inhalen: in Sri Lanka heeft de claxon geen zure nasmaak. Overigens moet je er dan wel voor waken dat je dit gedrag niet kopieert zodra je weer terug bent in Nederland. Dan krijg je het zwaar.
Veel bussen in Sri Lanka zijn beschilderd in felle kleuren.
Hetzelfde geldt voor het gebruik van groot licht. Bij een inhaalmanoeuvre maak je met groot licht duidelijk aan een tegenligger dat je eraan komt. En hij maakt duidelijk dat je het niet gaat redden. Zo overzichtelijk als wat. Ook een te krappe inhaalactie is in Sri Lanka niet zo dramatisch als in Nederland. Sowieso rijdt het verkeer wat langzamer en heb je daarom uiteindelijk vaak voldoende tijd om je inhaalactie af te maken. En als dat onverhoopt toch niet het geval blijkt te zijn, is de ongeschreven regel dat zowel de ingehaalde als de tegenligger een beetje uitwijken, waardoor er vaak minimaal drie vervoersmiddelen op een weghelft rijden.
Ook dieren nemen deel aan het verkeer
Koeien zijn heilig voor sommigen, maar relaxed tegenover iedereen – of ze nu in de wei staan of midden op een weg in Negombo. Dat zorgt er soms echter wel voor dat je je rijgedrag zal moeten aanpassen. Zo moest onze gids bij Kandy eens vol in de remmen om een slang niet in tweeën te rijden. Bij de tempels van Anuradhapura moest hij uitwijken om een pauw niet van zijn staartveren te ontdoen. En bij Tissamaharama hoopte hij dat we op tijd waren om niet te hoeven wachten tot de dagelijks overstekende olifanten waren gepasseerd.
Het verkeer in Sri Lanka rijdt links. Maar soms ook rechts. Of in het midden van de weg.
Helaas begrijpen mens en dier elkaar niet altijd. Soms zie je dode dieren langs de rand van de weg liggen. Rij daarom altijd voorzichtig, ook als er even wat minder verkeer op de weg is.
Tot slot nog een aantal algemene regels: de overheidsbussen – doorgaans (maar niet altijd) te herkennen aan de rode kleur waarin ze zijn gespoten – hebben altijd haast en halen in zodra ze dat niet kunnen. Geef ze daarom altijd voorrang, ze zijn groot en in de deuropening staat vaak een mannetje dat je met intimiderende handgebaren nog eens extra probeert te overtuigen om plaats te maken.
Natuurlijk hoef je je lang niet altijd over de openbare weg naar een volgende bestemming te verplaatsen. Zo kun je een prachtige treinreis maken van Nuwara Eliya – door de lokale bevolking uitgesproken als ‘Nurelia’ – naar Ella over bergtoppen en langs theeplantages. Of pak de terreinwagen over zandwegen door het Yala National Park. Want, echt waar, Sri Lanka is veel te mooi om er niet van de gebaande paden af te wijken.