Met de punt van zijn schoen tikt Abbas tegen de rechtervoorwiel van zijn terreinwagen. Een goedkeurende blik volgt. Hij rookt zijn sigaret op, hangt de bandenpomp terug en maant zijn bijrijder om in te stappen. Op de achterbank schiet de geur van diesel mijn neus in als Abbas zijn racemonster weer de weg op jaagt. Abbas is de koning van de weg. En zijn auto de uitvoerende macht.
Een koning bedenkt zijn eigen regels, moet Abbas hebben gedacht terwijl hij de zoveelste auto de pas afsneed op een rotonde. Soms met hevig geclaxonneer bij de tegenpartij tot gevolg. Maar veel vaker hadden de bestuurders van kleine Iraanse SAIPA-auto’s hun handen vol genoeg aan het ontwijken van de 4×4 om überhaupt hun ongenoegen te laten blijken. In Iran geldt het recht van de sterkste. En waarschijnlijk niet alleen in het verkeer.
De terreinwagen met Abbas achter het stuur en de bijrijder die een fles drank uit het raam steekt.
Dat betekent niet dat verkeersregels in Iran niet bestaan. Ze bestaan, in theorie. Maar in de praktijk worden de meeste verkeersregels genegeerd, of in ieder geval vrij losjes geïnterpreteerd. Gordels draag je niet, of zijn er niet. Parkeren mag overal en is gratis – dat laatste is zo slecht nog niet. En zodra je een rotonde op rijdt verkrijg je voorrang wanneer er een autolengte aan ruimte ontstaat. Voor sommigen is dat een grote Amerikaanse pick-uptruck, voor anderen een Canta. En dan de rol is van de regelmatig surveillerende agenten, die is mij ook niet helemaal duidelijk.
Witte pleister
Waar de verkeersregels vooral van symbolische waarde zijn, zijn een hoop andere regels dat zeker niet. Om tot een iets concretere handreiking te komen: hier even een quizvraag. Welke wet of regel bestaat niet in Iran?
- Dansen op straat is in Iran verboden.
- Samenkomen in grote groepen op straat is niet toegestaan.
- Het dragen van een hoofddoek is voor vrouwen verplicht.
- Alcohol is verboden.
- Voor de Iraniërs is een neuscorrectie verplicht.
Je antwoord is fout. Alle bovenstaande regels gelden in Iran. Oké, kleine nuancering, de laatste officieel niet. Maar je zou bijna denken van wel. Dat merkte ik al in Teheran, toen ik met de Duitssprekende Ashkan de stad aan het verkennen was. Of hij een vrouw had? Nee. Hij hield niet van Iraanse vrouwen, vooral vanwege hun drang naar cosmetische ingrepen. En hij wees naar zijn neus. Meer dan eens zie je in Iran mannen en vrouwen met een witte pleister op hun neus. Het is één van de stappen naar het evenbeeld van het Iraanse schoonheidsideaal.
Een rookgordijn van zand
De verkeersregels zijn niet de enige die aan laarzen worden gelapt. Dat ook het verbod op alcohol wordt omzeild ontdekte ik in de woestijn. Abbas maakt nog maar eens een slachtoffer bij de laatste rotonde voordat we Yazd uit rijden en jaagt vervolgens zijn auto de woestijn in. Als volleerd alpineskiër slalomt hij van zandheuvel naar zandheuvel. De stalen handgreep in de auto – het alternatief voor de afwezige veiligheidsgordel – was in de stad al functioneel, in de woestijn is hij van levensbelang.
Dat blijkt ook even later, als Abbas vol op de rem moet. Net achter een zandduin staat een gestrande SAIPA-chauffeur, wiens testosterongehalte hoger bleek dan de offroad-kwaliteiten van zijn auto. De chauffeur vraagt aan Abbas of we zijn auto los kunnen trekken uit het zand. Maar een koning helpt geen onderdanen. En terwijl we doorcrossen kijk ik verontschuldigend door de achterruit.
Bij een woestijnmeer stoppen we. Het uitzicht is prachtig en zo ver als ik kan kijken zie ik zand – wat in werkelijkheid vele malen indrukwekkender is dan ik nu in tekst en beeld kan uitdrukken. Abbas heeft zo zijn eigen manier om van het moment te genieten. Samen met zijn maat draait hij een glazen fles open met een rood goedje erin met de geur van alcohol. Dat we later vandaag weer terug moeten naar Yazd – met Abbas als bestuurder – lijkt zijn drankgebruik niet te beïnvloeden.
Bij zonsondergang in de woestijn in Kashan, een paar uur rijden van Yazd.
Voor Abbas is de woestijn niet alleen een enorme speeltuin waarin hij los kan gaan met zijn auto; de woestijn is ook de plek waar hij zich kan onttrekken aan het bijna alziend oog van de Iraanse overheid. Hoe harder hij door de woestijn lijkt te scheuren, hoe dichter het zandgordijn lijkt te zijn waarmee hij en zijn vrienden zich afschermen van de realiteit van vijftien kilometer verderop in Yazd.
Of ik ook een slokje wil. Ik bedank vriendelijk en hoop daarmee genoeg karmapunten te hebben verdiend om de terugweg naar Yazd te kunnen financieren. De schemer valt, de muziek staat harder en de zandduinen lijken hoger. Op de achterbank vraag ik me af of ik Iran zojuist een beetje beter heb leren kennen of dat ik er nu juist nog minder van begrijp. Ik heb geen flauw idee. Met de bijrijder inmiddels in halfbeschonken staat ben ik blij als ik de voorgevel van het hostel weer zie. Ik stap uit en groet Abbas. De koning groet terug; de koning van de weg.