Popsterren en potloodschetsen in Teheran

Iran? Waarom Iran? Ik weet niet of ik die vraag vaker heb gehoord in Nederland of in Iran zelf. Maar een ding is zeker: de merknaam Iran ligt in Nederland bepaald niet gunstig in de markt. Iran is het land van Amerikaanse sancties, boze imams, drone-aanvallen en ruzies met buurlanden en niet-buurlanden. Kortom, niet echt een vakantieland. Maar als je iets beter je best doet lees je ook heel andere verhalen over Iran. Dat het een land is met een lange en prachtige geschiedenis. Een land waarin je zo ongeveer alle klimaten ter wereld terugvindt. En een land dat een grenzeloze gastvrijheid kent.

Want gastvrijheid heeft in Iran een wezenlijk andere betekenis dan in Nederland. In Iran ken je niet alleen je buren bij naam, maar zorg je ervoor dat geen enkele toerist het land verlaat voordat hij of zij zich er een popster voelt. Dat laatste is echt niet overdreven. Blond haar, een camera om je nek en iedere lengte langer dan 1.60 meter zijn hier de tools om je enorm geliefd te voelen. Om een indruk te krijgen wat dat in de praktijk betekent, hier even wat cijfers: ik ben tijdens mijn eerste week in Iran minimaal dertig keer aangesproken op straat, zeker vijf keer uitgenodigd om te blijven eten en één keer gevraagd om model te zitten voor een potloodschets door een gepensioneerd hersenchirurg. Ja, echt.

Twee keer lunchen

‘Vind je het goed als ik je nateken?’ – Dr. Ansari, hersenchirurg.

Iraniërs die je op straat tegenkomt, lijken spontaan al hun geplande activiteiten voor die dag te laten vallen om je rond te leiden door hun stad. Aanvankelijk was ik achterdochtig en terughoudend bij dergelijke voorstellen en probeerde ik te doorzien hoe het gespeelde spelletje in elkaar zat. Maar bijna nooit was er een spelletje. Behalve bij die ene taxichauffeur dan. Nooit eerder was ik zo vriendelijk ontvangen, en dat in een land dat ik vooral kende van slechte mediapubliciteit.

Het gevolg is wel dat het in Iran niet zo veel zin heeft om een toeristische dagplanning aan te houden. Teheran – mijn eerste bestemming, ik zou er een aantal dagen blijven – kende een aantal bezienswaardigheden die ik wel wilde zien. De Tajrish Bazaar bijvoorbeeld. Of Golestan Palace, de Azadi Tower en het uitgaansgebied – of beter ontspanningsgebied – Darband.

Maar van alle markeringen die ik op Google Maps had geplaatst, heb ik slechts de helft van de lijst kunnen afstrepen. Niet omdat ik door mijn brakheid als gevolg van de nachtvlucht iedere dag pas rond een uur of elf op pad ging. Maar vooral omdat ik in een stad was beland met meer dan twaalf miljoen inwoners die ogenschijnlijk allemaal het beste van hun land aan me wilden laten zien.

De Tajrish Bazaar is een van de trekpleisters in het noorden van Teheran.

Mijn advies voor eenieder die Iran wil bezoeken luidt daarom als volgt: geef eraan toe dat je niet alles gaat kunnen doen en zien wat je wil, maar ga in op de voorstellen die je leuk lijken. Het gaat je hoe dan ook onvergetelijke ervaringen opleveren. Laat je rondleiden door de stad, drink sterke koffie met een student en beklim de rotsen in Darband met een Duitssprekende Iraniër – ‘Hello sir! Sind Sie Deutscher?’. Wijs af waar je geen trek in hebt; soms wil je je eigen plan trekken en meer dan twee keer per dag lunchen ga je na verloop van tijd ook niet volhouden. Zeker gezien de omvang van de Iraanse porties.

Schoenen in een plastic zak

Een van de voorstellen waarop ik wél ben ingegaan, is een rondleiding door de Imamzadeh Saleh-moskee, die van de omslagfoto. De moskee ligt pal naast de uitgang van de Tajrish Bazaar, een markt waar je zintuigen tekort komt om alle indrukken in je op te nemen. De bazaar mondt uit in een plein waaraan de moskee ligt. Iedereen die naar binnen wil pakt een plastic zak uit een van de bakken die voor de moskee staan. Daarin stop je je schoenen en vervolgens loop je naar het loket. Schoenen afgeven, nummertje terugkrijgen. Daar is niks spiritueels aan.

De Imamzadeh Salehmoskee in Teheran.

Voorzichtig vraag ik bij mijn eerste moskeebezoek in Iran of ik binnen foto’s mag maken. Geen probleem, en ik word aan mijn arm meegesleurd naar binnen. Zonder te worden belemmerd door de taalbarrière wordt me met handen en voeten duidelijk gemaakt wat de betekenis is van bepaalde symboliek in de moskee, welke ruimte waar voor dient en wat de mooiste decoratie is.

Eenmaal buiten – nummertje ingeleverd, schoenen terug – realiseer ik me eens te meer dat Iran meer is dan wat de doorsnee Europeaan ervan denkt. Ik ga op een bankje zitten, staar voor me uit en bedenk me dat men in Iran natuurlijk ook gewoon eten koopt en kookt, met vrienden afspreekt en af en toe naar de film gaat. Nog voordat ik tijd heb om verder te gaan pakte iemand m’n schouder alweer vast. ‘Hello sir…’