Surrogaatzonen en excuus-Chinezen in Iran

Als je in een Iraans hostel je bed uitstapt en je naar het ontbijt begeeft – wat bijna altijd bij de toch al belachelijk lage prijs is inbegrepen – bestaat de kans dat je direct weer kunt gaan liggen. Iraanse maaltijden eet je namelijk vaker half liggend op een kleed met wat kussens, dan zittend op een stoel aan een tafel. Bijzonder oncomfortabel voor onze Europese botten, want probeer maar eens leunend op je ellebogen een iets te taaie en ondefinieerbare substantie te snijden.

En zo geschiedde in Shiraz, de meest zuidelijke bestemming op mijn route door Iran en tevens de uitvalsbasis voor een bezoek aan de eeuwenoude ruïnestad Persepolis. Terwijl ik op een rood Perzisch tapijt de feloranje E-nummers van de sinaasappelsap naar binnen werk, komt er een vrouwelijke hotelgast op me afgestapt. Ze kijkt om zich heen, vervolgens naar mij en begint te huilen. Direct bekruipt me het gevoel dat ik het laatste eitje van het buffet voor haar neus heb weggekaapt.

In gebroken Engels probeert de Iraanse duidelijk te maken dat dat niet het geval is, maar dat ik sprekend lijk op haar zoon. Hij woont niet in Iran, maar in Amerika. Ze mist hem. Voordat ik kan tegenstribbelen pakt ze mijn hand stevig vast en dirigeert ze me naar een ander tapijt, waar haar vriendinnen de vraag of ik op – geloof ik – Bahram lijk instemmend beantwoorden. Mijn eerste job als surrogaatzoon zit erop en een nieuwe dag in Iran is begonnen.

Snapp

Na het ontbijt begint een nieuwe dag meestal te voet. Of – als de volgende stop zich niet op loopafstand bevindt – per Snapp. Wat is Snapp? Snapp is een exacte kopie van taxidienst Uber, maar met de naam Snapp. Waarom is er in Iran dan geen Uber? Om een ingewikkeld verhaal te reduceren tot twee woorden: Amerikaanse sancties. Oké, 28 woorden: alle producten of diensten van westerse makelij, en in het bijzonder Amerikaanse, komen Iran niet in als gevolg van de sancties die de Verenigde Staten oplegden aan Iran. Snapp is een prima vervanger van Uber; een soort dubbelganger in een parallelle wereld waar je geen weet van hebt.

Als je zou willen, brengt een Snapp-chauffeur je ook in alle vroegte naar de Paarse Moskee in Shiraz. Die naam doet het heilige gebedshuis eigenlijk tekort. Als rond een uur of half acht ‘s morgens de eerste zonnestralen de binnentuin beschijnen, wordt de gebedsruimte prachtig verlicht met een mozaïek van verschillende kleuren. Zeker niet alleen paars.

Veertig paar schoenen

Een halfuurtje later is de situatie helemaal anders; dan staat het blauw van de Chinezen. Het serene schouwspel van de zonsopkomst wordt ruw verstoord door de entree van de bustoeristen. Ruim veertig paar schoenen verzamelen zich voor de ingang van de moskee en in recordtijd vormen hun eigenaren een rij voor het mooiste hoekje, waar eenieder de camera klaarstoomt voor een fotoshoot in het perfecte licht.

Een aantal Chinezen wacht in de Paarse Moskee in Shiraz tot ze een foto kunnen maken.

Het is een fascinerend tafereel om naar te kijken. Sommige Chinezen zijn al snel tevreden met hun foto. Anderen druipen teleurgesteld af omdat een wolk het effect van het glas in lood heeft verpest en de groepsdruk heeft weten te voorkomen dat de betreffende persoon meer tijd kreeg om te wachten op de terugkeer van de zon. Drukte alom. Hoe anders was dat in Isfahan, waar ik anderhalf uur lang kon rondzwerven bij de Vrijdagmoskee zonder door iemand te worden gestoord – zie de omslagfoto van dit artikel als bewijs. En Isfahan was geen uitzondering, op de meeste plekken in Iran kun je de parels van het land nog in relatieve rust bezoeken.

Behalve de Paarse Moskee in Shiraz dan. Een van de Chinese toeristen komt naar me toe. Hij maakt excuses voor de massale en dwingende aanwezigheid van zijn landgenoten. Ik lach en zeg hem dat dat eerste een logisch gevolg is als je volk bestaat uit 1,4 miljard mensen. Heel even waande ik me terug op aarde, zo tussen de Chinezen. Ik loop terug naar de poort van de moskee, zoek mijn schoenen tussen hippe sneakers en achtergelaten selfiesticks en stap terug in de anonimiteit, een parallelle wereld die Iran heet.