Een handleiding voor de Iraanse winkel

Bepaalde zaken zijn in Iran niet anders dan in Nederland. Zo kan het zomaar gebeuren dat je Iraanse stofzuiger ermee ophoudt en niet meer blijkt te repareren – alhoewel in Iran volgens mij bijna alles valt te repareren. Net als in Nederland kun je dan naar (de Iraanse evenknie van) de BCC of de MediaMarkt. Wat in Iran wél anders is dan in Nederland: je moet maar net weten waar je in Iran een stofzuiger kunt kopen. Of anders gezegd: je moet maar net weten in welke straat je moet zijn om bepaalde producten te kunnen kopen. Omdat dit cryptische tipje van de sluier meer vragen oproept dan beantwoordt volgt hier een handleiding voor het kopen van spullen in een Iraanse winkel.

Stap 1: Vind het juiste district

Woon je in Isfahan – het culturele hart van Iran en de stad waar ik nu ben – aan de Taleghani Street. Pfoe, dan heb je mazzel. Je kunt gemakkelijk een nieuwe of minder nieuwe stofzuiger kopen. Is je nichtje jarig? Ga dan even naar de Masjed Sheyyed Street voor kinderspeelgoed. Is de bekleding van je SAIPA gescheurd, moet het stuur worden vervangen of spaar je auto-onderdelen? Dan is Shahid Beheshti Street the place to be.

In Isfahan en de rest van Iran staat iedere straat in het teken van een ander soort koopwaar. In de ene straat vind je dertig winkels met schoenen, in de andere twintig zaakjes met antiek. Weer een stukje verderop vervang je die kapotte stofzuiger, enzovoorts. Het verdienmodel hierachter begrijp ik nog steeds niet. Je zult maar met je auto-onderdelen net halverwege de straat zitten. Zelfs de twijfelaars hebben tegen de tijd dat ze bij jouw zaak zijn allang de keuze gemaakt voor een van de vijftien zaken die ze eerder in de straat zijn tegengekomen.

In de meeste Iraanse winkels is iedere vierkante centimeter gevuld met spullen.

Voor de gemiddelde toerist zoals ik was dit systeem even wennen. Bijvoorbeeld als je denkt nog even wat eten te kopen onderweg van de Si-O-Se Pol-brug naar je hostel. Of als je een onderdeeltje zoekt voor je fotocamera. Gelukkig kun je bij bijna iedere Iraniër wel terecht voor advies, als ze jou niet al hebben aangesproken. De man die auto-onderdelen verkoopt weet meestal ook wel waar je stofzuigers kunt kopen. Hij zal er zelf immers ook wel eentje hebben. En anders: Google Maps.

Stap 2: Gebruik handen en voeten (en Google Translate)

Na de eerste twee avonden in Isfahan Iraans te hebben gegeten bij mijn gastgezin, vond ik het tijd om wat terug te doen: de derde avond stond in het teken van de verfijnde Nederlandse keuken. Want de Iraanse keuken kenden ze natuurlijk wel, maar van pannenkoeken hadden mijn hostelpleegouders uiteraard nog nooit gehoord. En in tegenstelling tot boerenkool, hoopte ik de ingrediënten van pannenkoeken in Iran wél te kunnen vinden. Een ambitieus plan was geboren. Gelukkig was het soort-van-supermarkt-district niet ver van het hostel. Gewapend met een boodschappenlijstje – lekker Nederlands – ging ik op pad.

Pannenkoeken bakken in Isfahan.

Melk en eieren lukte nog wel met handen en voeten. Let wel, je moet niet te kritisch zijn. Melk is gewoon melk en eieren zijn gewoon eieren. Geen gedonder met volle of magere melk, scharreleieren of vrije uitloopeieren (wat is überhaupt het verschil daartussen?). De volgende stap was het bemachtigen van meel. Als heilige graal van de pannenkoek natuurlijk prioriteit nummer één, maar evengoed in Iran lastig te verkrijgen met slechts het gebruik van handen, voeten en Engels. Hoewel ik met mijn hosts drie keer had geoefend op ‘آرد گندم’, het Perzische woord voor tarwemeel, was ik dat woord al vergeten voordat ik de straat uit was.

Op zo’n moment komt de gedownloade vertaling van het Perzisch van Google Translate goed van pas. Ik stap de winkel binnen, pak melk, pak eieren, loop door naar de kassa en laat ‘آرد گندم’ lezen. Een bevestigende twinkeling in ogen van de winkelier verraadt dat de vertaling is overgebracht. De man verdwijnt naar het magazijn en komt terug met, denk ik, tarwemeel. Missie geslaagd.

Stap 3: Negeer stap 1 en 2 en ga naar de bazaar

De bazaar in Iran is niet hetzelfde als die in Beverwijk. Of nou ja, in essentie eigenlijk wel. Zowel in de bazaars van Isfahan als op de zwarte markt in Beverwijk kun je alles kopen. Nieuw, gebruikt, kleding, elektronica, vogels en eten: je vindt het in de bazaar. De ‘district-regel’ uit stap 1 omzeil je dus in de bazaar. De bazaars zelf zijn ook niet lastig te vinden. Je vindt ze verspreid door elke stad en op straat in ieder dorp.

De Iraanse bazaars zijn meestal kleurrijk en je kunt er van alles kopen, van elektronica tot specerijen.

De bazaar is een belevenis; vaak gevestigd in iets dat lijkt in een overdekte straat. De bazaar is altijd drukbezocht, ongeacht het tijdstip. Er scheuren scooters door de straatjes, er lopen mannen met bevoorradingskarren en er hangt een mix aan kooplui en bezoekers rond – waarbij vaak lastig is te onderscheiden wie nu wie is. In de bazaar vind je Iran zoals je Iran wilt zien: een oosters tafereel aan kleuren, geuren en smaken.

In zekere zin lijkt de Iraanse bazaar een handreiking naar iedere toerist: functioneel voor het kopen van spullen en onmisbaar in de foto’s die je via WhatsAppjes naar het thuisfront stuurt. In de bazaar maak je vrienden, laat je je afzetten, koop je de mooiste handgemaakte spullen en verdwaal je. De bazaar is Iran in het klein.